Projekt „Kompetentna kadra szkoły kluczem do wszechstronnego rozwoju uczniów” dla wszystkich uczestników stał się szansą na zdobycie wiedzy i okazją poprawienia znajomości języka angielskiego, dał nauczycielom możliwość dzielenia się doświadczeniami w zakresie szkolnictwa zawodowego, a także wzmocnienia jakości pracy całej szkoły.
Poznaliśmy inne podejście do nauczania przedmiotów zawodowych, poszerzyliśmy wiedzę na temat fińskiego systemu kształcenia. Doświadczeniem było poznanie skutecznych metod nauczania oraz interesujących rozwiązań technicznych stosowanych w pracowniach, laboratoriach i warsztatach, które umożliwiały wykształcenie umiejętności pożądanych na rynku pracy. W Finlandii rynek pracy wymusza bardzo wąską specjalizację pracownika, stąd szkoła przygotowuje rzemieślnika do małej firmy, a nie do dużej korporacji. Podobał nam się spokój, planowość, rytm pracy, rozpoczynanie dnia śniadaniem w kantynie szkolnej a potem przerwa na wspólny lunch uczniów i nauczycieli. Wszystkie pracownie, w każdej specjalności podzielone są na indywidualne stanowiska pracy. Uczniowie mają do dyspozycji narzędzia niezbędne do wykonania poszczególnych zadań. Zadania zaplanowane są od 1 do nawet kilkunastu dni i uczniowie kontynuują wykonanie zadania zgodnie z kartą pracy. Przez cały ten czas dane stanowisko pracy jest wyłącznie do dyspozycji ucznia. Czas pracy jest niezwykle elastyczny i uzależniony od umiejętności, sprawności, zdolności ucznia. Takie samo zadanie uczniowie wykonują we właściwym dla siebie czasie i swoim tempem. Z każdego zadania uczeń musi wykonać dokumentację elektroniczną wraz ze zdjęciami poszczególnych etapów swojej pracy. Bez tej dokumentacji uczeń nie może przejść do następnego zadania. Wszystkie umiejętności nabyte przez uczniów są dokumentowane i potwierdzane przez nauczyciela prowadzącego specjalnymi kartami pracy. Dzięki tym kartom nauczyciel wie na jakim etapie szkolenia jest każdy uczeń.
Chcemy zaadaptować niektóre metody pracy zaobserwowane podczas mobilności w Turku, w tym stosować metodę projektów na zajęciach praktycznych.
Metoda projektów polega na samodzielnym realizowaniu przez uczniów zadania przygotowanego i koordynowanego przez nauczyciela. Aby proces był efektywny, uczniowie powinni mieć stworzone warunki do samodzielnego zdobywania wiedzy oraz sprawdzania swoich umiejętności w konkretnych sytuacjach życiowych.
Metoda projektu zakłada dużą samodzielność oraz odpowiedzialność uczących się. Projekty mogą być wykonywane indywidualnie lub zespołowo. Uczniowie podczas pracy nad swoimi projektami powinni mieć zapewniony dostęp do materiałów, narzędzi oraz pomoc nauczyciela.
Metoda projektu wdraża uczniów do planowania oraz organizowania swojej pracy, a także do dokonywania samooceny. Praca odbywa się w indywidualnie ustalonym tempie.
Wdrażanie metody projektów na zajęciach praktycznych powinno być realizowane według następującego porządku:
- Tematy
a) nauczyciel przygotowuje tematy do zrealizowania według planu opracowanego w oparciu
o podstawę programową
b) nauczyciel przygotowuje instrukcję, która zawiera informacje takie jak: cele projektu, sposoby realizacji, terminy, wskazówki do opracowania raportu końcowego, kryteria oceny
c) uczniowie indywidualnie (lub w małych zespołach) wybierają tematy do realizacji wg własnego upodobania - Cele ogólne i szczegółowe, planowanie wykonania
a) uczniowie wspólnie z nauczycielem określają szczegółowe cele zadania oraz sposoby realizacji
b) uczniowie przygotowują sobie harmonogram pracy, kolejność wykonania poszczególnych czynności, uwzględniając określony w instrukcji czas zakończenia projektu - Realizacja zadań
a) uczniowie samodzielnie wykonują prace, we własnym tempie wg przygotowanego przez siebie planu, mają zapewniony dostęp do materiałów, narzędzi
b) nauczyciel pełni rolę doradcy, konsultanta, służy pomocą gdy uczniowie zgłaszają trudności
c) rezultaty poszczególnych etapów pracy uczniowie zapisują np. robiąc zdjęcia - Zakończenie projektu
a) uczniowie sporządzają raport końcowy i przesyłają go nauczycielowi
b) nauczyciel ocenia wykonanie zadań wg określonych wcześniej ( w instrukcji) kryteriów
c) ewaluacja
W Finlandii dokumentowanie prac, przesyłanie ich, ocenianie odbywa się przez strony internetowe KAM wykorzystujące środowisko Moodle. My możemy używać aplikacji Teams, np. nauczyciel zakłada każdemu „zadanie” w teamsach , uczeń przesyła tam raport końcowy, po czym nauczyciel ocenia i wpisuje komentarz.
Opracowane przez nauczyciela kryteria oceny powinny obejmować: terminowość (czy dotrzymany jest termin końcowy),posługiwanie się fachowym słownictwem, sposób przygotowania raportu końcowego, jakość wykonania zadania.
Stosowanie metody projektów może stwarzać zagrożenie wystąpienia rozprężenia, braku dyscypliny. Duża jest rola nauczyciela w animowaniu pracy uczniów, zachęcaniu do podejmowania działań, doradzaniu i pomocy. U uczniów wykonujących prace samodzielnie i obserwujących efekty swojej pracy, zwiększa się wiara w siebie, motywacja do nauki i podnosi poziom samych umiejętności.
Przykładowe tematy do realizacji metodą projektów:
Przykład 1
Wykonać renowację krzesła( stolika, szafki, drzwi itp.)
Zadanie jest spójne z celem kształcenia w zawodzie stolarz(absolwent szkoły kształcącej w zawodzie stolarz powinien być przygotowany do: 3) wykonywania napraw, renowacji i konserwacji wyrobów stolarskich) oraz pozwala osiągnąć efekty kształcenia określone w podstawie programowej dla tego zawodu.
W zależności od stanu konkretnego mebla( drzwi) zakres prac będzie różny. Należy pozostawić uczniowi możliwość ustalania jakie prace, w jakiej kolejności, w jakim czasie będzie wykonywał. Także za dobór narzędzi i materiałów powinien być odpowiedzialny sam wykonawca. Przy ocenianiu wykonania zadania nie będzie miało znaczenia czy np. odnowione krzesło jest pomalowane w różowe słonie czy polakierowane lakierem bezbarwnym. Ważne jest identyfikowanie się ucznia z wykonywaną pracą, co spowoduje, że będzie chętniej
i staranniej pracował, szlifując swoje umiejętności.
Przykład 2
Wykonanie stropu podwieszonego i wymalowanie całego pokoju
Zadanie realizuje cele kształcenia w zawodzie monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie( absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:1)montowania systemów suchej zabudowy 2) wykonywania robót malarskich 3) wykonywania robót tapeciarskich …) oraz pozwala osiągnąć efekty kształcenia określone w podstawie programowej dla tego zawodu.
Zadanie może być realizowane w przygotowanych boksach, tak by każdy uczeń (mały zespół np. 2 osobowy) mógł samodzielnie wykonać wszystkie prace od początku do końca. Każdą czynność, każdy efekt pracy powinien być zapamiętany( zdjęcie) i pokazany w raporcie końcowym, wraz z opisem w jaki sposób, jakimi narzędziami i materiałami został osiągnięty.
Minęły dwa lata od pobytu w Finlandii, zaadaptowaliśmy zaobserwowane podczas udziału w projekcie przykłady dobrego nauczania zawodu. Opracowujemy i wdrażamy nauczanie metodą projektów na zajęciach praktycznych. Od roku szkolnego 2021/2022 polepszą się jeszcze możliwości i warunki nauki po oddaniu do użytku nowego budynku warsztatów szkolnych. Zwiększy się ilość pracowni i miejsca do przygotowania indywidualnych stanowisk pracy.
